Karşılıksız çek konuşulduğu kadar abartılı değil. Çek yasasından önce ne kadar karşılıksız çek vardı ise bugünde o kadar karşılıksız çek var.
Çek yasasından sonra karşılıksız çek miktarının arttığını iddia etmek, çek kesenlerin iyi niyetten yoksun olduğu anlamına gelir ki, bu değerlendirme insafsızlık olur.
Bir başka açıdan baktığınızda çek, yasada tarif edildiği şekilde kullanılmıyor. Bir anlamda emre muharrer senet yerine kaim olmak üzere, satın alınan mal veya hizmetin taksitlendirilmesinde kullanılıyor. Aslında bu yanlış uygulamanın yasa ile engellenmesi lazım.
Gerçek anlamda kesilmiş çek, yani üzerinde ileri vade taşımayan, kesildiği gün paraya çevrilebilen çek karşılıksız çıkmaz. Karşılıksız çıkan çekler, üzerinde ileri vade olan çeklerdir.
Kimler vadeli çek kesiyor? Mikro işletmeler, küçük işletmeler, biraz da orta boy işletmeler, yani kobiler. Büyük işletmeler vadeli çek kesmezler.
Kobi bankaya gidip, kredisini yenilemek istediğinde veya ek kredi talep edeceği zaman, kredi talebine gerekçe olarak “biliyorsun müdür bey, çekler ödenmiyor, bu nedenle ek krediye ihtiyaç var” dediğinde banka, müşterisine verdiği/vereceği kredinin geri dönüşünde tereddüde düşüyor. Müşterisinin kredi almamasını teminen iki katı faiz talep ediyor yani normal piyasa faizi 8 puan iken, riskli gördüğü müşterisinden 16 puan faiz talep ediyor. Kobinin başka seçeneği olmadığı için çaresiz kabul ediyor. Banka da aşırı faiz uygulanması ile aşırı rant elde edeceği düşüncesi ile krediyi pahalı olarak kullandırıyor.
Hatta mal veya hizmet alımlarında vade yaptırmakta zorlanıyorlar.
Görüldüğü gerçeği yansıtmayan abartılı açıklamalar, söylemler, garibim kobilere pahalıya mal oluyor…
Nafi GÜRAL
Para Dergisi
21.11.2012